O spektaklu
18 stycznia 1997 roku w Teatrze Rozmaitości w Warszawie odbyła się premiera debiutanckiego spektaklu Grzegorza Jarzyny Bzik tropikalny. W zgodnej opinii krytyków i teatrologów ta data była cezurą i przełomem w najnowszej historii polskiego teatru, otwarciem na nową estetykę i młodą publiczność. Wyjątkowość Bzika tropikalnego polegała na połączeniu kilku elementów: zderzenia cywilizacyjnego między Zachodem i Azją, nowego języka teatralnego, nawiązującego do estetyki wideoklipu i brutalnego kina spod znaku Quentina Tarantino oraz energii młodego zespołu, który sformował wokół siebie Grzegorz Jarzyna. Był to powrót do rytualnych źródeł teatru, wypartych w Polsce w latach 80. i 90. przez aktualną publicystykę i rozrywkę. Po raz pierwszy od czasów komunistycznych teatr zawiązał wspólnotę z publicznością, która reagowała podczas przedstawień żywiołowo, jak na koncertach rockowych.
Rok po premierze Jarzyna został dyrektorem artystycznym sceny przy Marszałkowskiej. W chwili, gdy obejmował to stanowisko, był najmłodszym szefem teatru w Polsce, nie skończył jeszcze 30 lat. Pod jego kierunkiem Rozmaitości stały się główną kwaterą młodej generacji twórców, wchodzących na scenę z nową tematyką i artystycznym językiem. Kiedy w 2005 roku Bzik tropikalny schodził z afisza, teatr przy Marszałkowskiej (noszący nową nazwę TR Warszawa) był jednym z najbardziej rozpoznawalnych polskich zespołów teatralnych na świecie. I takim jest do dzisiaj.
O filmie
W styczniu 2017 roku minęło 20 lat od premiery Bzika tropikalnego, która wyznaczyła kierunek rozwoju sztuki scenicznej i zmieniła polski teatr. Film dokumentalny w reżyserii Joanny Makowskiej Bzik teatralny. Początek przypomina ten przełomowy moment, a jednocześnie stawia pytania dotyczące możliwości rewolucji w dzisiejszym teatrze. Film pokazuje TR Warszawa jako miejsce, generujące energię twórczą – przestrzeń debiutów i rozwoju nowych pokoleń twórców teatru. Rok 2017 przyniósł kolejną cezurę w historii TR Warszawa – powstał projekt nowej siedziby teatru na Placu Defilad, a zespół TR przygotowuje się do jej budowy. Film łączy te dwa ważne momenty w historii TR Warszawa i opowiada o nowym etapie rozwoju teatru.
Osią dramaturgiczną filmu są przygotowania do premiery spektaklu Grzegorza Jarzyny G.E.N. Materiały z prób przeplatane są wspomnieniami twórców, wykonawców i realizatorów Bzika tropikalnego, takich jak Maria Maj, Maja Ostaszewska, Cezary Kosiński czy Magdalena Cielecka. Twórcy filmu odkrywają materialne i niematerialne ślady po legendarnym przedstawieniu Grzegorza Jarzyny, odwiedzają teatralne magazyny, gdzie gromadzone są elementy scenografii do przedstawień TR Warszawa. W filmie zostały wykorzystane także unikalne materiały 1997 roku z premiery Bzika tropikalnego autorstwa Dariusza Jarzyny. Archiwalne zdjęcia i wspomnienia nakładają się na współczesne sceny z życia zespołu TR Warszawa. Twórcy wspólnie z bohaterami filmu szukają odpowiedzi na pytanie, co zostaje po przełomowych dziełach teatralnych poza wspomnieniami, fotografiami i zapisami wideo. Film Joanny Makowskiej pokazuje teatr jako wspólnotę ludzi, poruszanych tymi samymi ideami: wolności artystycznej, otwartości i twórczego niepokoju.
Twórcy filmu
Film jest koprodukcją TR Warszawa, Telewizji Polskiej S.A. oraz Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego.
Scenariusz: Roman Pawłowski, reżyseria: Joanna Makowska, zdjęcia: Mateusz Wołoczko, asystentka reżysera: Agnieszka Jęksa, dźwięk: Anna Rok, Adam Stanisławski oraz Michał Baczuń, montaż: Paweł Matula, postprodukcja dźwięku: Grzegorz Martecki, grafika: Szymon Tomiło, projekt plakatu: Grzegorz Laszuk, wykonanie plakatu: Kwiaciarnia Grafiki, dokumentacja: Magda Raźny, koordynacja produkcji: Małgorzata Cichulska, Olga Drygas, Natalia Starowieyska, współpraca: Kaja Stępkowska, prawa autorskie: Małgorzata Makowska, kostiumy: Elżbieta Kołtonowicz, charakteryzacja: Milena Jura, producent wykonawczy: WAWA Movie.
Premiera
Premiera telewizyjna: 18.01.2018, g. 18:45 | TVP Kultura
Premiera teatralna: 11.02.2018, g. 20:00 | TR Warszawa
Premiera filmowa: 26.02.2018 | Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny
Zwiastun
Zwiastun filmu „Bzik teatralny. Początek”
