Wielka podróż Bolka i Lolka w reżyserii Władysława Nehrebeckiego i Stanisława Dülza jest nie tylko pierwszym długim filmem o dwóch tytułowych bohaterach, lecz także pierwszym polskim pełnometrażowym filmem animowanym. Pierwowzór serialowy zadebiutował w telewizji w 1963 roku i odpowiadał na potrzebę zapełnienia ramówki w szybko rozwijającym się medium. Autorem koncepcji był Władysław Nehrebecki – wraz z Alfredem Ledwigiem i Leszkiem Lorkiem – odpowiedzialny także za wizję plastyczną. Inspiracją do stworzenia postaci dwóch chłopców byli synowie Nehrebeckiego, a imiona bohaterów nawiązują najprawdopodobniej do filmu Bolek i Lolek Michała Waszyńskiego z 1936 roku. Animacje powstawały w Studiu Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej od 1963 do 1986 roku. W tym samym studiu tworzono także inne kultowe produkcje, takie jak Reksio i Porwanie Baltazara Gąbki.
Bolek i Lolek cieszyli się ogromną popularnością i byli najdłużej produkowanym serialem w PRL-u. Jednak dopiero po czternastu latach ich przygody zawitały na wielki ekran. Do tego czasu historie Bolka i Lolka emitowano w polskiej telewizji w postaci krótkich odcinków, często w konwencji niemego slapsticku. Z obawy przed utrzymaniem tempa narracji twórcy zdecydowali, by w Wielkiej podróży Bolka i Lolka chłopięcy bohaterowie po raz pierwszy przemówili. Głosów użyczyły im Ewa Złotowska i Danuta Mancewicz. Pierwszą z nich dzieci znały jako głos pszczółki Mai, druga natomiast była narratorką dobranocki Różne przygody Gąski Balbinki, a także dubbingowała Placka, granego przez Jarosława Kaczyńskiego w filmie O dwóch takich co ukradli księżyc (1962).
Przygody Bolka i Lolka, do tej pory epizodyczne i oparte na prostych gagach, tym razem musiały utrzymać uwagę młodych widzów przez 100 minut ekranowego czasu. Scenarzyści Leszek Mech i Władysław Nehrebecki sięgnęli zatem po sprawdzoną konwencję kina drogi. Bezpośrednią inspiracją była powieść Julusza Verne’a W 80 dni dookoła świata. Po śmierci Fileasa Fogga wszyscy w napięciu oczekują na odczytanie ostatniej woli zmarłego. Ku rozczarowaniu jego jedynego żyjącego krewnego – zamożnego lorda – majątek wielkiego podróżnika ma trafić w ręce tego, któremu uda się powtórzyć jego wyczyn i okrążyć Ziemię w ciągu 80 dni. Wyzwanie podejmują najznamienitsi sportowcy z całego świata. Żadnemu z nich nie udaje się jednak przemierzyć dystansu dłuższego niż kilkaset kilometrów. Na szczęście dzięki telewizji do mieszkających w Polsce Bolka i Lolka również docierają wieści o wyścigu. Dzielni chłopcy wyruszają ku nowej przygodzie. W obawie o swój spadek lord wysyła sługę Jeremiasza, by pokrzyżował plany młodym podróżnikom.
W Wielkiej podróży Bolka i Lolka bohaterowie przemierzają kontynenty, poznają zamieszkujących je ludzi oraz ich zwyczaje. Choć wyobrażenia rdzennych mieszkańców różnych części świata często są pełne stereotypów, nie przedstawiają innych etniczności jako zagrożenia. Nawet pozornie niebezpieczne spotkanie z Ali Babą i rozbójnikami okazuje się tylko teatralną inscenizacją. Ostatecznie wszyscy są nastawieni przyjaźnie. Taka otwartość na wielokulturowość była konieczna, Bolek i Lolek stanowili bowiem polski towar eksportowy. Jak w tekście Tylko dla dzieci. Krótka historia filmów o Bolku i Lolku zauważa Paweł Sitkiewicz: „Międzypokoleniowa, a co najważniejsze – przekraczająca granice Polski popularność Bolka i Lolka stanowi precedens w polskiej kulturze, na ogół zamkniętej, nieumiejącej dotrzeć do masowego odbiorcy” („Panoptikum” 2010, nr 10). Zresztą serial był emitowany w osiemdziesięciu krajach na wszystkich kontynentach.
W roku premiery Wielka podróż Bolka i Lolka przyciągnęła do kin prawie 4,5 miliona widzów, dzięki czemu uplasowała się na drugim miejscu box office’u, wyprzedzając chociażby Człowieka z marmuru Andrzeja Wajdy. W potransformacyjnej Polsce wizerunek Bolka i Lolka stał się przedmiotem merchandisingu, na którym zaczęto z sukcesem zarabiać. Do dziś są to jedne z najbardziej rozpoznawalnych postaci animacji w Polsce.
Oprac. Alicja Nowacka
Okładka programu do filmu „Wielka podróż Bolka i Lolka” / Źródło: Filmoteka Narodowa - Instytut Audiowizualny
