W czasach międzywojnia powstawało wiele filmów ukazujących poszczególne zakłady przemysłowe w odrodzonym państwie polskim. Niektóre to dawne, jeszcze przedwojenne fabryki, inne – to nowo wybudowane zakłady przemysłowe. Filmy te nie tylko wpisywały się w panującą wówczas fascynację mechanizacją i industrializacją, lecz także prezentowały i propagowały rozwój przemysłu i gospodarki młodego państwa.
W zbiorach Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego zachowało się kilkanaście takich filmów, dokumentalnych i reklamowych, pochodzących jeszcze z czasów kina niemego. O filmach tych nie wiemy wiele: nie znamy ich twórców ani dokładnej daty powstania; często są też zniszczone i niekompletne. Jednak dziś, po stu latach, są one bezcennym i unikatowym świadectwem tamtej epoki.
Program
Zapowiedź do filmów i prowadzenie: Michał Pieńkowski.
Dzień później, w piątek 19 września o godz. 19.30, odbędzie się drugi pokaz „Lekko o przemyśle ciężkim II RP”, na którym zaprezentujemy inny zestaw filmów.
Przemysł bawełniany, reż. nieznany, Polska, połowa lat 30. XX wieku, 20 min
Jak głosi plansza wprowadzająca, „film ten ilustruje fabrykację tkaniny bawełnianej, poczynając od chwili dostawy surowca z ośrodków hodowli, poprzez liczne działy współczesnej fabryki, aż do ekspedycji gotowych wyrobów”. Dzięki niemu zobaczyć możemy nie tylko produkcję w imponującej hali, mieszczącej tysiące maszyn tkackich, lecz także wykańczanie tkanin, czy drukowanie wzorów.
Reklama zapalaczy do drewna i węgla „Raz-dwa-pięć”, PL, ok. 1927, 4 min
Co oznaczają tajemnicze sygnały „1-2-5” odbierane z kosmosu? Dlaczego na Księżycu płoną pokłady węgla? Odpowiedzi na te pytania poznamy dzięki niezawodnym zapalaczom do drewna i węgla „Raz-Dwa-Pięć”. Jest to najstarszy zachowany polski film reklamowy w zbiorach FINA, został odrestaurowany cyfrowo. Niestety zarówno jego ekipa techniczna, jak i obsada pozostają anonimowe.
Pepege. Polski Przemysł Gumowy s.a. w Grudziądzu, PL, lata 20. XX wieku, 21 min
Reportaż z fabryki PePeGe – Polskiego Przemysłu Gumowego w Grudziądzu oraz jej oddziału w Wąbrzeźnie. Ukazuje nam produkcję gumy oraz pracownie, w których wyrabia się dętki rowerowe czy podeszwy, wykraja i szyje buty oraz płaszcze przeciwdeszczowe. Całość wieńczy prezentacja nieprzemakalnych płaszczy oraz najnowszych modeli wytwornych gumowców.
Towarzystwo Akcyjne Tomaszowskiej fabryki sztucznego jedwabiu, PL, ok. 1920-1924, 14 min
Reportaż ukazujący pracę i wnętrza fabryki sztucznego jedwabiu w Tomaszowie. Ukazano nie tylko wnętrza, zaplecze i bezpośrednie otoczenie fabryki, lecz także osiedle robotnicze i rozrywki rodzin pracowników.
oprac. Michał Pieńkowski
Muzyka na żywo
Marlena Ostrowska & Jan Jaworski
Marlena Ostrowska
Klarnecistka i pedagożka. Jest absolwentką Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina, Filii w Białymstoku. Warsztat instrumentalistki doskonaliła podczas wielu krajowych i międzynarodowych kursów mistrzowskich pod okiem wirtuozów klarnetu. Występowała z orkiestrą, zespołami kameralnymi, jak i w roli solistki. W latach 2009–2017 była klarnecistką Zespołu Pieśni i Tańca Kurpie Zielone. Od 2022 roku zajmuje się polską muzyką tradycyjną. Regularnie koncertuje z trzema zespołami: Warszawsko-Lubelską Orkiestrą Dętą, kapelą Radoska oraz Nierodzinną Kapelą Ostrowskich.
Jan Jaworski
Skrzypek, kompozytor, nauczyciel muzyki. Absolwent Akademii Muzycznej w Bydgoszczy w klasie skrzypiec na wydziale jazzu i muzyki rozrywkowej. Jest koncertującym muzykiem w kraju i za granicą. Obszarami jego muzycznych zainteresowań jest jazz, muzyka tradycyjna oraz twórczość autorska. Znany z grup Światowce, Kwartet Futurologiczny, Spiskie Melodie, Nierodzinna Kapela Ostrowskich, Gregorian Grace, tworzył muzykę teatralną.
