W tym zestawie najbardziej dochodzi do głosu także kobieca perspektywa, znacząco inna od heroicznych bądź przygodowych „męskich” opowieści, ale istotna w wielu filmach dotyczących „Ziem Odzyskanych”.
Jest ona szczególnie ważna także dla Różewicza („Trzy kobiety”) i Kutza („Wdowa”), którzy w centrum akcji postawili postaci przybyszek na nowe terytoria, ale obecna też w „Pierwszym dniu wolności”, jednym z nielicznych filmów, w których tak istotną rolę odgrywają postaci Niemców pozostałych na zajmowanych przez polskie wojsko terenach.
Prelekcję przed filmami wygłosi Miłosz Stelmach.
Program
„Wdowa”, reż. Kazimierz Kutz, 37 min, 1958, Polska
W poniemieckim miasteczku Luborz na Ziemiach Zachodnich po wojnie osiedlili się żołnierze z oddziału kapitana Joczysa, który zginął podczas wojny. Pamięć o bohaterskim oficerze jest głównym czynnikiem spajającym tę wspólnotę – na jej straży stoi porucznik Ołdak. Z jego inicjatywy do Luborza sprowadza się wdowa po kapitanie, Małgorzata Joczysowa. Wkrótce okazuje się, że młodej i pięknej kobiecie trudno być częścią mitu jej zmarłego męża i żyć wyłącznie przeszłością – tym bardziej, że w tym samym czasie w miasteczku pojawia się przystojny zootechnik Tadeusz Więcek.
Trzecia – po „Krzyżu” i „Psie” – część opartego na opowiadaniach Józefa Hena nowelowego, fabularnego debiutu Kazimierza Kutza, wpisującego się w nurt plebejski polskiej szkoły filmowej. Historia opowiadana w komediowym tonie, choć gorzko-ironiczna w wydźwięku jako opowieść pokazująca cenę, którą żywi ludzie płacą za podtrzymywanie mitu scalającego wspólnotę.
„Trzy kobiety”, reż. Stanisław Różewicz, 89 min, 1956, Polska
Wiosna 1945 roku. Na szosie w Meklemburgii hitlerowcy prowadzą kolumnę więźniarek. Wśród nich są Helena, Celina i Maria – trzy kobiety w różnym wieku, które zaprzyjaźniły się w obozie. Na jednym z przedłużających się postojów, okazuje się, że kolumna nie idzie dalej. Kobiety są wolne, mogą pójść, dokąd chcą. W dalszej części filmu śledzimy zmagania bohaterek w powrocie do powojennej normalności przez pryzmat kameralnych scen codziennego życia. Po okresie stalinizmu tematyka okupacyjna powoli przedostawała się na ekran. „Trzy kobiety” powstały na podstawie opowiadania Kornela Filipowicza, a Stanisław Różewicz, po słabo przyjętym debiucie, w swym drugim filmie objawił się jako reżyser wnikliwy, szukający uniwersalnych prawd w tragicznych wydarzeniach i przeżyciach wojennych. Jest tu też pytanie o możliwość przepracowania traum po trudnych wojennych przeżyciach i realną szansę na pełny powrót do rzeczywistości. Tematy i pytania te stały się z czasem artystyczną wizytówką twórcy.
„Pierwszy dzień wolności”, reż. Aleksander Ford, 90 min, 1964, Polska
Kończy się wojna, z niemieckiego oflagu zostają zwolnieni polscy oficerowie – docierają do pobliskiego miasteczka. Większość jego mieszkańców uciekła w głąb kraju, wśród nielicznych pozostałych jest tutejszy lekarz, doktor Rhode, którym kierowała zarówno etyka zawodowa, jak i przekonanie, że nie ma powodu uciekać. Razem z nich zostały trzy córki – Inga, Luzzi i Lorchen. Los styka ich z polskimi oficerami – jeden z nich, Jan, słysząc, że Inga została zgwałcona przez byłych robotników przymusowych, oferuje opiekę. Pomiędzy nim a dziewczyną nawiązuje się bliższa więź, ale jego postawa powoduje konflikt między Polakami. Tymczasem do miasteczka wraca narzeczony Ingi, esesman Otto.
Filmowa adaptacja słynnej sztuki Leona Kruczkowskiego. Próba stworzenia wolnego od narodowych stereotypów studium postaw moralnych i oddania głosu drugiej stronie. Pierwszy w polskim kinie film pokazujący konsekwencje wojny z perspektywy niemieckich cywilów, przede wszystkim kobiet.
Wstęp
Wstęp bezpłatny. Wejściówki na seanse będą do odbioru w kasie kina w dniu seansu.
