„Dziwolągi”, reż. Tod Browning, 61 min, 1932, USA

Ikona outsiderów. Zgroza Hollywood

W objazdowym cyrku lat 30. życie toczy się według własnych zasad. Artyści funkcjonujący na marginesie społeczeństwa tworzą zamkniętą wspólnotę, gdzie lojalność znaczy więcej niż wszystko inne. Kiedy do trupy dołącza atrakcyjna akrobatka, pojawia się napięcie, które wkrótce doprowadzi do dramatycznych konsekwencji. Tod Browning, który sam w młodości pracował w wędrownym cyrku, zrealizował film z udziałem autentycznych artystów sideshowów. W 1932 roku był to akt odwagi – i jedna z przyczyn brutalnej reakcji widowni oraz samego studia MGM. Po pierwszych pokazach obraz został znacząco skrócony, a wiele scen uznanych za zbyt szokujące i wyciętych. Mimo to, „Dziwolągi” wciąż budziły kontrowersje i przez dziesięciolecia pozostawały niemal całkowicie niedostępne. Dopiero w latach 60. i 70. film zyskał drugie życie, stając się dziełem kultowym.

To także jeden z klasycznych midnight movies – filmów oglądanych nocą, poza głównym nurtem. Dziś uznawany jest za manifest outsiderów i jedną z inspiracji dla twórców takich jak David Lynch czy John Waters. To nie tylko horror – to opowieść o godności, wspólnocie i bezlitosnej sprawiedliwości. A scena z okrzykiem „One of us! One of us!” do dziś pozostaje jednym z najbardziej rozpoznawalnych momentów w historii kina.