„Wolne miasto”, reż. Stanisław Różewicz, 96 min, 1958, Polska

Nad ranem 1 września 1939 roku niemiecki pancernik Schleswig-Holstein rozpoczyna ostrzał Westerplatte i II wojnę światową. Pracownicy Poczty Polskiej w Gdańsku chwytają za broń. Do walki z wojskami wroga przystępują wszyscy pocztowcy: zarówno będący tuż przed emeryturą listonosz Rajca, jak i młoda telegrafistka Irena. Wszyscy oni niezachwianie wierzą, że wkrótce nadejdzie odsiecz. Stopniowo kończy się amunicja, przybywa rannych, a nieprzyjaciel naciera z coraz większą siłą.

Wojenny film Stanisława Różewicza, odwołując się do zdjęć archiwalnych, przedstawia przebieg bohaterskiej obrony Poczty Gdańskiej w dniu wybuchu II wojny światowej. Twórcy filmu jako pierwsi w polskim kinie poruszyli temat września 1939 roku i zrobili to, pokazując nie najsłynniejsze batalie kampanii wrześniowej, lecz epizod wówczas jeszcze mało znany.

To jeden z najwybitniejszych filmów nurtu polskiej szkoły filmowej, którym reżyser potwierdził swój styl, opierający się na drobiazgowej i wyciszonej narracji oraz próbie zbliżenia się do tajemnicy czasu, o którym opowiada. Pod względem gatunkowym obraz ten otwierał w polskiej kinematografii nowy rozdział, będąc pierwszym „reinscenizowanym dokumentem wojennym”.