„Wagon towarowy Bertha”, reż. Martin Scorsese, 92 min, 1972, USA

Film Martina Scorsese zrealizowany dla Rogera Cormana, luźno oparty na powieści „Sister of the Road” Bena Reitmana. Akcja tego dramatu gangsterskiego rozgrywa się w Stanach Zjednoczonych w czasach Wielkiego Kryzysu. Uboga dziewczyna Bertha poznaje anarchistę Billa Shelly’ego, z którym nawiązuje romans. Kochankowie ruszają w podróż po pogrążonym w biedzie kraju, dokonując rozmaitych przestępstw. Złodzieje specjalizują się w napadach rabunkowych na pociągi. Przedstawiciele kolei robią wszystko, by schwytać przestępców…

Konwencja filmu została wyraźnie zainspirowana „Bonnie i Clyde” (1967) Arthura Penna. Po sukcesie „Krwawej mamuśki” (1970) Roger Corman był zainteresowany produkcją kolejnego dramatu gangsterskiego, a na reżysera wybrał Martina Scorsese, wówczas twórcę tylko jednego filmu pełnometrażowego „Kto puka do moich drzwi” (1967). Scorsese potraktował obraz jako ćwiczenie warsztatowe, jednak postanowił, że film – wbrew oczekiwaniom producenta – nie będzie wyłącznie kinem eksploatacji. W formule gangsterskiego kina klasy b. odnaleźć można wiele wątków, które powrócą w późniejszych, autorskich dziełach twórcy „Kasyna” (1995). Z powodu zupełnie odmiennego podejścia do sztuki filmowej, drogi Scorsese i Cormana rozeszły się po zakończeniu „Wagonu”. Autor „Taksówkarza” zawsze podkreślał jednak rolę producenta w historii amerykańskiego kina. „On był jak wielki profesor – wspominał. Od niego nauczyłem się, jak składać obraz w całość. Uczył nas jakie są realia rynku: tu musi być scena pościgu, tam musi być trochę nagości. (…) Musiałeś to przyjąć, jeżeli zamierzałeś robić filmy dla niego. Nie miałem nic przeciwko temu, by przyjąć formułę Cormana” – mówił Scorsese.